کامپیوتر تحت سیستم عامل ویندوز اصولا برای آسان تر کردن زندگی طراحی شده است، اما متاسفانه اغلب شاهد هستیم که یک لیست بی پایان از مشکلات مختلف پیش روی ما قرار می دهد. امروز خواهیم با برخی از مشکلات شایع آشنا شویم و چگونگی رفع آنها را به شما بیاموزیم.
این فهرست، البته، به هیچ وجه کامل نیست، و باید همیشه از بهترین شیوه ها استفاده کنید تا اطمینان حاصل شود که کامپیوتر شما به درستی کار می کند و نیازی به نصب مجدد سیستم عامل ندارد. به عبارت دیگر از حیث استفاده از آنتی ویروس ها و دیواره آتش ایمن است و به شیوه ای مناسب همیشه نسخه ای پشتیبان از ویندوز آن گرفته شده است. اما اگر در حال حاضر با مشکلاتی مواجه اید، به خواندن این مقاله برای آشنایی با لیستی از مشکلات شایع و روشهای عیب یابی هر یک ادامه دهید.

۱- ویندوز هنگام بوت کامپیوتر، بالا نمی آید.

حالت ایمن (Safe Mode) را امتحان کنید
زمانی که پس از روشن کردن کامپیوتر با این مشکل روبرو شدید که ویندوز به هیچ وجه بوت نمی شود و اصلاحا بالا نمی آید، احتمالا بهترین کار رفتن به حالت ایمن و سعی در بالا آوردن سیستم با این روش است. به این منظور، درست هنگامی که کامپیوتر را روشن می کنید و صفحه سیاهی ظاهر می شود کلید F8 را روی کیبرد چند بار فشار دهید تا به منوی بوت دسترسی پیدا کرده و گزینه بوت ویندوز در حالت Safe Mode را بزنید. اگر با انتخاب این گزینه موفق شدید به ویندوز وارد شوید، مشکل به احتمال زیاد چیزی است که تنها زمانی که ویندوز به طور معمول بوت می شود بارگذاری می شود، مثل درایور کارت گرافیکی ، برنامه های تبلیغاتی و سرگرمی، و یا شاید برخی از نرم افزارهای جاسوسی یا ویروسی.

اگر حتی حالت Safe Mode جواب نداد چه کار کنیم؟
اگر حتی استفاده از حالت ایمن جواب نداد، باید از ابزارهای تعمیراتی راه انداز ویندوز (Startup Repair) استفاده کرد. می توانید از طریق منویی که با کلید F8 هنگام بوت به نمایش در می آید به آن دسترسی یابید. در این حالت می بایست دیسک تعمیر کامپیوتر و لپ تاپ خود و یا دیسک نصب ویندوز را داخل درایو سی دی/دی وی دی گذاشته و از گزینه تعمیرات Repair استفاده کنید. اگر شما با مشکل بارگذاری در بوت (bootloader) مواجه شدید که می گوید «فایل bootmgr حذف شده است» (bootmgr is missing)، می توانید از گزینه command prompt از سی دی نصب استفاده کرده و این دستور را برای رفع مشکل وارد کنید: bootrec /fixboot

استفاده از ابزار بازیابی سیستم(System Restore)
ابزار بازگردانی سیستم در ویندوز ایکس پی نمی تواند بهترین گزینه باشد، اما با ظهور ویندوز ویستا و هفت، System Restore به ابزاری عالی برای تعمیر و اصلاح همه نوع مشکلات ویندوز تبدیل شد، از جمله مسائلی که مانعی سر راه بوت شدن درست سیستم شما می باشند. در حالت آزمایش برای مشخص کردن قابلیت های این ابزار، یک بار دسته ای از فایل های سیستمی موجود در پوشه system32 را به عمد حذف کردبم که باعث هنگ کامپیوتر و ظاهر شدن صفحه آبی مرگ ویندوز شد. سپس با استفاده از ابزار بازگردانی سیستم در عرض چند دقیقه به سادگی موفق شدیم سیستم را دوباره به حالت اول و با اجرای سالم و معمولی درآوریم. اگر شما با این روند نا آشنایید، می توانید ازاین راهنمای گام به گام برای بازگرداندن کامپیوتر خود با استفاده از ابزار بازگردانی سیستم استفاده کنید.

بوت کردن کامپیوتر با استفاده از سی دی اوبونتو را امتحان کنید
هر وقت به کامپیوتری برخورد می کنیم که به طور صحیح بوت نمی گردد، یکی از کارهایی که می توان انجام داد این است که یک لایو سی دی اوبونتو را برداشته و بوت کردن از طریق آن را امتحان کرد. این کار را اگر برایتان مقدور است انجام دهید تا ببینید سیستم چه قدر سریع و خوب بالا می آید. اگر همه چیز در محیط لینوکسی به خوبی کار می کرد، نتیجه می گیریم که مشکل به احتمال زیاد از نصب ویندوز شما است و نه مربوط به مشکلات سخت افزاری.

هنگ کامپیوتر یا صفحه نمایش آبی

زمانی که هر چند وقت یکبار کامپیوتر شما دچار هنگ یا crash می شود، یا صفحه آبی مرگ ظاهر می شود، اول باید مطمئن شوید که گزینه راه اندازی مجدد سیستم به طور خودکار پس از صفحه نمایش آبی را غیر فعال کرده اید. سپس سعی کنید پیام خطا را بنویسید، تا بعدا بتوانید آن را در گوگل جستجو کنید. اگر بتوانید دوباره به ویندوز برگردید، می توانید استفاده از ابزار BlueScreenView را برای دریافت اطلاعات بیشتری در مورد پیغام خطا امتحان کنید. اما بهترین شانس رفع مشکل معمولا جستجوی متن پیام خطا در یک موتور جستجو و دیدن معنای خطا و رفع عیب آن است.

اگر شما از ویندوز 7 یا نسخه های اخیر بروزرسانی آن استفاده می کنید و با صفحه آبی مرگ مواجه شدید، احتمالش بسیار بالا است که مشکل یا از درایور های سخت افزاری و یا خود سخت افزارهای مربوطه باشد. زیرا بر خلاف باورهای کاربران، این ویندوز معمولا دچار مشکل crash نمی شود، مگر این که مشکل به نوعی با سخت افزارهای غیر سازگار با این نسخه ویندوز گره خورده باشد.

هنگامی که شناسایی کردید که کدام درایور باعث بروز مشکل شده است، سعی کنید با حالت ایمن (Safe Mode) وارد ویندوز شده و درایوری را که باعث مشکل شده حذف کرده یا به نسخه سازگار با ویندوز خود ارتقا دهید.

هیچ کدام از روش های بالا جواب نمی دهد؟ پس باید فایلها را با نصب مجدد ویندوز بازیابی کنید!
اگر همه تلاشتان را کرده اید ولی موفق به رفع ایراد نشدید و حتی یک نسخه پشتیبان کامل هم برای چنین مواقعی تهیه نکرده اید، بهترین کاری که می توان انجام داد این است که یک لایو سی دی اوبونتو تهیه کنید و از فایل های ضروری خود پشتیبان بگیرید، سپس شروع به روند نصب مجدد ویندوز کنید. البته اگر از ابزارهای داخلی ویندوز برای تهیه نسخه پشتیبان استفاده می کرده اید، می توانید سیستم خود را با استفاده از نسخه پشتیبان تهیه شده بازیابی کرده و همانند روز اولش درآورید، یا از نسخه پشتیبان استاندارد استفاده کرده و روند بازگرداندن را آغاز کنید.

۲- اجرای پروسه ها در کامپیوتر کند شده است

مدیریت وظایف (Task Manager) را بررسی کنید!
اولین کاری که هر کاربر خبره کامپیوتر وقتی که کامپیوتر خود را کندتر از حد معمول می بیند انجام می دهد، باز کردن برنامه مدیریت وظیفه ویندوز یا برنامه Process Explorer (اگر قبلا آن را نصب کرده اید) برای بررسی پروسه ای که بیشترین حجم پردازش پردازنده یا حافظه را به اختصاص داده است. معمولا مشکل کندی کامپیوتر هم از همان برنامه ای است که بیشترین مقدار منابع سیستمی را مصرف می کند. هرگاه سری به Task Manager زدید، ایده خوبی است که برنامه های دیگری که منابع سیستمی را به نوعی اشغال کرده و هدر می دهند را بررسی کرده و آنها را که بدان نیاز نداریم ببندیم.

حذف نرم افزارهای بدون کاربرد یا به درد نخور( Crapware)
حالا پروسه هایی را که تمام قدرت پردازشی سی پی یو را اشغال می کردند در Task Manager بسته ایم، زمان آن رسیده که برنامه های به درد نخور را حذف (Uninstal) کنیم و از شر آنها خلاص شویم. شما می توانید از برنامه های Revo Uninstaller و PC Decrapifier برای پاک کردن برنامه های کاربردی بدون بر جای ماندن هیچ گونه آثاری در کامپیوتر خود استفاده کنید. البته برنامه خود ویندوز هم که دو کنترل پنل قرار دارد، تقریبا مناسب به نظر می رسد

پاکسازی کامپیوتر
تمیز کردن کامل کامپیوتر شما واقعا آسان است. به سادگی می توان با اجرای برنامه Disk Cleanup این کار را آغاز کرد. اما اگر واقعا می خواهید این کار را به نحو احسن انجام دهید، خودتان یک نسخه از برنامه CCleaner را نصب کرده و آن را اجرا کنید تا کار تمیز کردن کامپیوتر را برایتان انجام دهد. وقتی با این برنامه کار می کنید، می توانید CCleaner را طوری تنظیم نمایید که به صورت منظم و دوره ای اجرا شده و کامپیوتر شما را همواره تمیز و عاری از فایلها و برنامه های غیر ضروری نگه دارد.

اسکن فایلها برای کشف ویروس ها و جاسوس افزارها
وقتی مطمئن هستیم کندی کامپیوتر از برنامه ها و پروسه های اجرا شونده در محیط ویندوز نیست، یک ایده خوب این است که اسکن کامل از سیستمی که کندتر از حد معمول اجرا می شود برای مشخص کردن آلودگی به ویروس و جاسوس افزارها انجام دهیم. فکر می کنیم ابزار رایگان امنیتی مایکروسافت یعنی Microsoft Security Essentials ابزار کامل برای انجام چنین کاری است.

 ۱۰ آنتی ویروس رایگان

استفاده از ابزار نظارتی قابلیت اطمینان (Reliability Monitor)
این ابزار که تاکنون کمتر مورد استفاده و توجه قرار گرفته، روشی عالی برای تشخیص مشکلات سیستم شما و شناخت آنچه که ممکن است باعث مشکلات شده باشند، است. این برنامه تاریخچه ای کامل از دفعات هنگ سیستم، مشکلات نرم افزاری، و حتی به روز رسانی ویندوز نمایش می دهد. بنابراین شما می توانید با ردگیری این تاریخچه به سرعت متوجه شوید چه مواردی در کامپیوتر اتفاق افتاده که باعث کند شدن آن شده است. برای دسترسی به این گزینه کافی است عبارت reliability را در کادر جستجو از منوی استارت وارد کرده و گزینه view reliability history را انتخاب کنید، تا قادر باشید موارد لازم را مشاهده کنید. در این لیست با کلیک بر روی مورد خاصی به اطلاعات و جزئیات بیشتری در مورد آن دست خواهید یافت.

استفاده از ابزارهای پیشرفته در ویندوز 7
ویندوز 7 خوشبختانه تعدادی ابزارهای مفید برای حل مشکلات عملکردی دارد. اما آنها همه در کنترل پنل پنهان اند، جایی که احتمالا نگاهی به ان نخواهید انداخت. کافی است سری به بخش Performance Information and Tools زده و گزینه ابزارهای پیشرفته (Advanced tools) را انتخاب کنید، تا لیستی از مسائل عملکردی کامپیوتر خود همراه با پیشنهادات ویندوز برای رفع مشکل را ببینید.

اصلاح و به سازی برنامه های اجرا شونده در استارت آپ برای سرعت بخشیدن به بوت کامپیوتر
این مورد هم برای موقعی مفید است که کامپیوتر شما به اندازه یک عمر زمان می خواهد تا بالا بیاید و آماده استفاده گردد. همچنین هنگامی که شما در نصب برنامه های کاربردی در حال اجرا در سیستم زیاده روی کرده اید و الان به این نتیجه رسیدید که خیلی از آنها را اصلا نیاز ندارید. حال زمان آن رسیده که کمی به اصلاح برنامه های کاربردی که همزمان با راه اندازی کامپیوتر به طور خودکار اجرا می شوند(startup) بپردازیم. شما می توانید هم از گزینه موجود MS Config و یا هر کدام از برنامه های افزایش سرعت که دوست دارید استفاده کنید. اما توصیه ما این است که نگاهی هم به  برنامه Soluto بیاندازید. نه تنها به شما در از کار انداختن برنامه های موجود در استارت آپ کمک می کند ، بلکه نشان می دهد دقیقا کدام یک در طولانی تر شدن زمان بوت کامپیوتر مؤثر تر هستند.

۳- اتصال اینترنت کند است و یا بارگذاری نمی شود

استفاده از دستور Ping برای تشخیص مشکلات اتصال
اگر دچار مشکل اتصال به اینترنت شده اید، ابتدا باید مطمئن شوید که واقعا به اینترنت وصل هستید یا خیر. اغلب مواقع می توانید از پنجره خط فرمان (با تایپ cmd در برنامه Run) و تایپ عبارت ping مانند دستور ping yahoo.com برای فهمیدن این نکته که آیا هیچ پاسخی دریافت می کنید یا خیر استفاده کنید. در صورت دریافت پاسخ شما به اینترنت وصل هستید.

غیر فعال و فعال کردن دوباره کانکشن اینترنت
اگر با زدن این دستور پاسخی نگرفتید، می توانید غیر فعال و مجددا فعال کردن اتصال های بی سیم خود را امتحان کنید. این کار بیش از آن که فکر می کنید می تواند در حل مشکلات موثر افتد. در صورتی که این کار جواب نداد، از برنامه رفع مشکل شبکه ویندوز (Windows network troubleshooter)، با راست کلیک کردن روی آیکون اتصال بی سیم و پیگیری مراحل استفاده کنید. ویندوز آداپتور را غیر فعال و دوباره مجددا فعال می کند، و کش های دی ان اس را نیز پاک می کند. اگر شما هنوز هم دچار مشکل بودید، احتمال زیادی وجود دارد که اتصال به اینترنت شما به طور سخت افزاری یا از شبکه دچار مشکل شده است.

مشکل پاسخ های کند در وبگردی
گاهی اوقات مشکل این نیست که اتصال به اینترنت قطع است، بلکه مشکل پاسخ کند در زمان گشت وگذار در وب است. شاید مرورگر کامپیوتر شما مدام دچار هنگ و قفل کردن می شود. اگر از اینترنت اکسپلورر استفاده می کنید، می توانید خیلی ساده با ریست کردن تمام تنظیمات این مشکل را حل کنید. اگر از فایرفاکس استفاده می کنید، می توانید با استفاده از  این راهنما به دنبال حل مشکلات باشید، یا تنها به بازگردانی تنظیمات پیش فرض مبادرت نمایید.

وب سایت مورد نظر باز نمی شود!
اگر مشکل این است که یک وب سایت خاص بارگذاری نمی شود، می توانید به سایت downforeveryoneorjustme.com بروید تا متوجه شوید آیا فقط شما هستید که برای بارگذاری آن سایت دچار آن مشکل هستید، یا دیگران هم این مشکل را دارند. اغلب می توانید با انجام یک جستجوی سریع در توییتر بررسی کنید که آیا دیگر کاربران نیز از مشکلی مشابه شما شکایت دارند یا نه.

۴- چگونگی برخورد منطقی با رمزعبور ویندوز فراموش شده

هرچند که فراموش کردن رمزعبور ممکن است از نظر فنی مشکل و عیبی تلقی نشود، اما واقعیت این است که یک مشکل مشترک اکثر کاربران کامپیوتر است که باید حل شود. بهترین کاری که می توان در این مواقع انجام داد، تلاش برای بازیابی رمزهای عبور فراموش شده با استفاده از ابزارهای رایگان بازیابی و کشف رمزعبور است.
اگر دور و برتان یک لایو سی دی اوبونتو و یا دیگر نسخه های لینوکس وجود دارد، می توانید از آن برای ریست و تنظیم مجدد رمز عبور خود استفاده کنید. در آینده بیشتر در خصوص شیوه این کار با هم صحبت خواهیم کرد.

۵- قفل کردن مداوم ویندوز اکسپلورر

اگر دچار مشکل عدم اجرای ویندوز اکسپلورر و مرور فایل های موجود در کامپیوتر خود شدید، مشکل تقریبا همیشه از این است که پسوند پوسته ای (shell extension) که باید، نصب نشده است یا برخی از پسوندهای پوسته ها متضاد با یکدیگرند. به عنوان مثال ، پسوند پوسته برای Dropbox و TortoiseSVN تمایل به تضاد با هم دارند به ویژه زمانی که شما کد خود را در پوشه Dropbox خود قرار دهید ، باعث هنگ کردن و به طور کلی کندی مرور فایل ها می شود.
بهترین راه رفع مشکل پیش روی شما این است که یک نسخه از  ShellExView  را دانلود کرده و شروع به غیرفعال کرده پسوندهای پوسته ای غیر مایکروسافتی کنید. و یا پلاگین های ویندوز اکسپلورر که لازم ندارید را پاک کنید. شما همچنین می توانید از این ابزار در ترکیب با ShellMenuView برای تمیز کردن منوی نامرتب و شلوغ اکسپلورر خود استفاده کنید.

۶- کامپیوتر توسط ویروس یا جاسوس افزارها به تاراج رفته است.

حالت اول: کامپیوتر هنوز قادر به بوت شدن با ویندوزمی باشد
هنگامی که شما با یک کامپیوتر آلوده سر و کار دارید، اجرای یک ویروس اسکن کامل بر روی کامپیوتر هیچ گاه فکر بدی نیست. بهترین راه حل این است که کامپیوتر را در حالت Safe Mode راه اندازی مجدد کرده و سپس ابزار آنتی ویروس مورد علاقه تان را برای کشف آلودگی ها اجرا کنید.
اگر قصد مقابله با مشکلات مربوط به جاسوس افزارها را دارید، احتمالا باید با برنامه SuperAntiSpyware کار را شروع کرده و در ادامه از MalwareBytes برای پاک کردن باقیمانده آلودگی ها استفاده نمایید. دو برنامه فوق بهتر از هر نرم افزارهای جاسوسی و آنتی ویروس دیگری کار خود را انجام می دهند.

حالت دوم: کامپیوتر بوت نمی شود!
اگر کامپیوتر شما به خاطر آلودگی حتی بوت نمی شود، تولید کننده آنتی ویروس شما ممکن است دیسک بوت اضطراری مخصوص خود را ارائه کرده باشد که به شما اجازه تمیز کردن کامپیوتر از آلودگی ها را بدون نیاز به بوت ویندوز می دهد. یا اگر در اطراف خود یک لایو سی دی اوبونتو را سراغ دارید، می توانید با استفاده از آن به اسکن کامپیوتر برای یافتن ویروس ها و سپس حذف انها مبادرت کنید.